Zmiany klimatu stawiają przed miastami na całym świecie nowe wyzwania, wymagając od nich przemyślanej i skutecznej adaptacji. Rybnik, miasto zlokalizowane na południu Polski, podjęło ambitne kroki w kierunku zrównoważonego rozwoju i przystosowania się do zmieniających się warunków klimatycznych. Wykorzystując nowoczesne podejście, miasto wprowadza szereg działań, które przeciwdziałają skutkom zmian klimatu, a tym samym poprawiają jakość życia mieszkańców.

Jednym z kluczowych rozwiązań adaptacyjnych jest błękitno-zielona infrastruktura. Jest to koncepcja urbanistyczna, która integruje elementy naturalne i półnaturalne z infrastrukturą miejską w celu poprawy jakości życia, ochrony środowiska oraz adaptacji do zmian klimatu.

Rybnik realizuje liczne projekty związane z budową i utrzymaniem zbiorników retencyjnych, stawów oraz terenów zieleni, które pomagają w zagospodarowaniu nadmiernych opadów deszczu i zapobieganiu powodziom błyskawicznym, które są krótkotrwałe i niezwykle niebezpieczne. Działania takie jak rozbudowa zbiornika retencyjnego przy ul. Świerklańskiej w latach 2021-2022, czy budowa kanalizacji deszczowej w dzielnicy Golejów, przyczyniają się do zmniejszenia ryzyka powodzi i przepełnienia kanalizacji. Wprowadzane są również nowoczesne technologie, jak larseny stabilizujące poziom wody w zbiorniku Paruszowiec oraz studnie chłonne przy ul. Stefana Batorego. Larseny instalowane w takich miejscach działają jak bariery, które kontrolują przepływ, umożliwiając stopniowe przesiąkanie lub odpływ wody, co pomaga w utrzymaniu jej stabilnego poziomu.

Należy pamiętać, że zrównoważone zagospodarowanie terenów miejskich odgrywa kluczową rolę w adaptacji do zmian klimatu. Rybnik stawia na tworzenie i utrzymanie terenów zieleni, parków, ogrodów oraz zwiększanie zalesienia, aby złagodzić klimat lokalny i obniżyć temperaturę powietrza. W jaki sposób? W wyniku procesu transpiracji, czyli odparowywania wody drzewa mają niezwykłe właściwości regulacyjne pozwalające obniżyć temperaturę powietrza od 3 do ponad 8 st. Celsjusza.

Realizacja założeń Strategii Rozwoju Zieleni w Rybniku obejmuje m.in. opracowanie miejskiej bazy roślin oraz montaż systemów nawadniających na rondach i skwerach. Miasto podejmuje również działania mające na celu ograniczenie miejskich wysp ciepła, takie jak budowa nowych skwerów na wybetonowanych obszarach oraz renaturyzacja terenów poprzez ograniczenie koszenia, zakładanie łąk kwietnych i nasadzenia dużych drzew.

Coraz częstszy element błękitno-zielonej infrastruktury to także zrównoważone budownictwo. Wprowadzając zielone dachy i systemy odzyskiwania wody deszczowej, można obniżyć temperaturę budynków latem, redukować ilość wody deszczowej spływającej do kanalizacji i poprawić jakość powietrza, jednocześnie wspierając różnorodność biologiczną. Interesującym rozwiązaniem jest wykorzystanie wody z basenu w Chwałowicach do podlewania roślin. Po zakończonym sezonie jest ona mieszana z zebraną wcześniej deszczówką i służy do podlewania nowych nasadzeń na terenie Zarządu Zieleni Miejskiej.

Dzięki kompleksowym działaniom z zakresu błękitno-zielonej infrastruktury wynikającym z „Planu adaptacji miasta Rybnika do zmian klimatu do roku 2030”, miasto skutecznie przeciwdziała negatywnym skutkom zmian klimatu i przystosowuje się do nowych warunków środowiskowych. Chociaż adaptacja do zmian klimatu to długotrwały proces, wymagający kompleksowych zmian w różnych obszarach, takich jak infrastruktura, polityka, gospodarka, czy nawet styl życia, to właśnie konsekwentne inwestycje w zrównoważoną infrastrukturę, zielone przestrzenie oraz nowoczesne technologie, sprawiają, że miasto staje się coraz bardziej odpornym na warunki klimatyczne i przyjaznym dla ludzi miejscem do życia. 

Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego opracowuje Regionalny Plan Adaptacji do zmian klimatu, w którym przeprowadzona będzie diagnoza dot. skutków zmian klimatu dla Województwa. Jest to pierwsze opracowanie tego typu na poziomie regionalnym w Polsce. W Planie tym znajdą się działania, które pomogą miastom i gminom naszego województwa w radzeniu sobie ze skutkami zmian klimatu. Zgodnie z założeniami, gotowy dokument ma zostać opracowany do września 2025 r.

W ramach opracowania Regionalnego Planu Adaptacji do zmian klimatu Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego uruchomi proces szerokiej partycypacji społecznej, który będzie miał na celu włączenie jak największej liczby interesariuszy, instytucji oraz grup społecznych. Działania te będą realizowane między innymi poprzez warsztaty oraz spotkania prowadzone w formie stacjonarnej we wszystkich czterech subregionach województwa, a także m.in. spotkania on-line czy ankietyzację.