Komunikacja zbiorowa odgrywa kluczową rolę w lokalnej polityce klimatycznej, nie tylko ze względu na swój potencjał zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych, ale jest także istotna z punktu widzenia zwiększenia odporności miast na skutki zmian klimatu. Aby jednak była ona atrakcyjna dla mieszkańców, niezbędne są inwestycje w tę formę transportu.

Jak wynika z danych GUS, liczba pasażerów w województwie śląskim przewiezionych wszystkimi środkami komunikacji miejskiej w 2021 r. wzrosła o 61,1% [1] w porównaniu do poprzedniego roku.

Województwo śląskie zajmuje pierwsze miejsce w kraju pod względem długości i gęstości eksploatowanych sieci linii kolejowych normalnotorowych. Z końcem 2021 r. długość tych linii wyniosła 1872 km. Dla porównania długość sieci kolejowej ogółem w Polsce w 2021 r. wyniosła 19,3 tys. [2], co oznacza, że niemal 10% wszystkich torowisk w kraju znajduje się w Śląskim. To jednak nie wszystko. Gęstość połączeń w 2021 roku wynosiła 15,2 km na 100 km2 i była ponad 2,5-krotnie wyższa niż średnia krajowa (6,2 km/100 km2) [3].

Aglomeracja górnośląska jest najliczniejszą aglomeracją w kraju. Mieszka tu ponad 2 miliony osób. Inwestycje mające na celu usprawnienie komunikacji zbiorowej na terenie całego województwa nie tylko umożliwią płynny przepływ ludności, ale też adaptację sektora transportowego do zmian klimatu. W jaki sposób?

Zrównoważony transport publiczny

Rozwinięta i efektywna sieć transportu publicznego może zmniejszyć zależność od indywidualnych środków transportu napędzanych paliwami kopalnymi, co przyczynia się do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych. Inwestycje w transport publiczny, taki jak pociągi, tramwaje, autobusy elektryczne czy rowery miejskie, mogą promować bardziej zrównoważone formy podróży, które zapewniają odpowiednią przepustowość. Modernizacja taboru autobusowego transportu zbiorowego w Cieszynie, budowa centrum przesiadkowego w rejonie dworca PKP Centrum na terenie Gminy Dąbrowa Górnicza oraz Centrum Przesiadkowe w Gliwicach to przykład tylko kilku ekoinwestycji, które w ostatnim czasie zostały zrealizowane w ramach projektu zintegrowanego LIFE "Śląskie. Przywracamy błękit".

Redukcja korków i zanieczyszczeń powietrza

Skuteczne systemy transportu publicznego mogą zmniejszyć liczbę pojazdów na drogach, co prowadzi do zmniejszenia korków i emisji zanieczyszczeń powietrza. Odpowiednio zaprojektowane sieci transportu publicznego mogą przyczynić się do poprawy jakości powietrza w mieście i zmniejszenia zagrożenia dla zdrowia mieszkańców. Dzięki gęstej siatce połączeń udział przewozów pasażerów transportem kolejowym w województwie śląskim stanowi ok. 8% przewozów pasażerów w kraju [4]. Dobrym przykładem inwestycji mającej na celu ułatwienie zmiany środka transportu jest budowa zintegrowanych węzłów przesiadkowych wraz z budową dróg rowerowych na terenie gmin powiatu lublinieckiego w Gminie Koszęcin.

Samochody osobowe odpowiadają za 60,7% wszystkich emisji CO2 z transportu drogowego w Europie [5], podczas gdy autobus posiada niemal połowę mniejszy ślad węglowy niż samochód, a pociąg wygeneruje nawet 7 razy mniej dwutlenku węgla niż osobowe auto. Dlatego tak ważne jest inwestowanie w komunikację zbiorową. Może ona pełnić kluczową rolę w ograniczeniu emisji gazów cieplarnianych oraz zwiększać odporność miasta na skutki zmian klimatu. W sytuacji coraz częściej występujących ekstremalnych zjawisk pogodowych, przede wszystkim fal upałów, konieczne jest, aby komunikacja zbiorowa zapewniała komfort i bezpieczeństwo podróżowania mieszkańcom miast. Wymiana taboru i budowa centrów przesiadkowych jest jednym z działań przystosowania społeczności lokalnych do warunków zmieniającego się klimatu.

Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego opracowuje Regionalny Plan Adaptacji do zmian klimatu, w którym przeprowadzona będzie diagnoza dot. skutków zmian klimatu dla Województwa. Jest to pierwsze opracowanie tego typu na poziomie regionalnym w Polsce. W Planie tym znajdą się działania, które pomogą miastom i gminom naszego województwa w radzeniu sobie ze skutkami zmian klimatu. Zgodnie z założeniami, gotowy dokument ma zostać opracowany do września 2025 r.

W ramach opracowania Regionalnego Planu Adaptacji do zmian klimatu Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego uruchomi proces szerokiej partycypacji społecznej, który będzie miał na celu włączenie jak największej liczby interesariuszy, instytucji oraz grup społecznych. Działania te będą realizowane między innymi poprzez warsztaty oraz spotkania prowadzone w formie stacjonarnej we wszystkich czterech subregionach województwa, a także m.in. spotkania on-line czy ankietyzację.

[1] https://katowice.stat.gov.pl/opracowania-biezace/opracowania-sygnalne/transport/transport-w-wojewodztwie-slaskim-w-2021-r-,1,3.html

[2]https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5511/9/21/1/transport__wyniki_dzialalnosci_w_2021_r.pdf

[3] Tamże

[4] Tamże

[5] https://www.europarl.europa.eu/news/pl/headlines/society/20190313STO31218/emisje-co2-z-samochodow-fakty-i-liczby-infografika